De impact van de coronamaatregelen op jonge mensen: een overzichtsstudie

De impact van de coronamaatregelen op jonge mensen: een overzichtsstudie.   

Wat is de impact van de coronamaatregelen op Vlaamse kinderen, jongeren en volwassenen? Het Kenniscentrum Kinderrechten (KeKi) en Jeugdonderzoeksplatform (JOP) onderzochten het.   
Sinds maart 2020 werden verschillende maatregelen genomen ter bestrijding van de coronapandemie. Uit een overzichtsrapport van KeKi bleek  dat de coronamaatregelen een impact hadden op Vlaamse kinderen en jongeren. Veel onderzoek vond plaats, maar de kennis bleef versnipperd. En daarom brachten KeKi en JOP onderzoek samen over de impact van coronamaatregelen op Vlaamse kinderen en jongeren  De impact kan nog lang voelbaar zijn op verschillende levensdomeinen. De lessen uit onderzoek kunnen ons ook iets leren voor toekomstige crisissen.   

De aanpak  

Aan de hand van een systematische verzameling van relevant wetenschappelijk en ander onderzoek, zoals bevragingen door lokale besturen, toont de overzichtsstudie aan hoe de genomen coronamaatregelen het leven van personen tussen 0 en 25 jaar hebben beïnvloed. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen jonge kinderen (0-6 jaar), kinderen (6-12 jaar), jongeren (12-18 jaar) en jongvolwassenen (18-25 jaar). De focus ligt op onderzoek uit Vlaanderen en Brussel. Ander (inter)nationaal onderzoek werd soms gebruikt om de Vlaamse context in breder perspectief te plaatsen. De focus ligt op de impact van de coronamaatregelen. De gezondheidsimpact van COVID-19 maakt geen deel uit van de overzichtsstudie.   

Voor de verzameling van onderzoeken, werd een systematische literatuurstudie toegepast. Aan de hand van het PRISMA-protocol en de PRISMA checklist (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta Analyses) werden de onderzoeksvragen beantwoord. Er werden 115 onderzoeken geanalyseerd.   

Veel onderzoek gebruikt een gelijkaardige methodologie. Onderzoeken gebeuren voornamelijk in een korte onderzoeksperiode van enkele maanden. De meeste onderzoeken gebeurden tijdens de eerste coronaperiode. Er is een sterke focus op eenmalig onderzoek op basis van online bevragingen. De deelnemers aan onderzoek werden zelden op toevallige wijze geselecteerd. Er werd in de plaats gebruik gemaakt van een gemakssteekproef door deelnemers te rekruteren die gemakkelijk (bv. online) te bereiken zijn. Dit heeft gevolgen voor de generaliseerbaarheid van de resultaten van die studies.  

7 levensdomeinen in beeld   

De coronapandemie had een overwegende negatieve impact. Kinderen, jongeren en jongvolwassenen begrepen de coronamaatregelen goed, maar voelden zich soms niet serieus genomen.  

In de overzichtsstudie wordt de impact van de coronamaatregelen in zeven levensdomeinen in beeld gebracht.   

1. Gezondheid: Het sluiten van scholen, de lockdowns en andere coronamaatregelen hadden een negatieve impact op de fysieke en mentale gezondheid van kinderen, jongeren en jongvolwassenen.  
2. Specifieke doelgroepen: Jonge kinderen, kinderen, jongeren en jongvolwassenen zijn een heterogene groep. Sommigen bleven minder op de radar van onderzoek en beleid dan anderen tijdens de coronapandemie.  
3. Onderwijs en werk: De uitdagingen waren groot voor het onderwijs. Er was voornamelijk een negatieve ervaring met thuisonderwijs, met leerlingen en ouders die vrezen voor leerverlies. Het thema “werk” bij jongvolwassenen werd niet voldoende onderzocht.  
4. Wonen en buurtbeleving: De coronamaatregelen hadden een diverse impact op wonen en leefomstandigheden en beperkten de buurtbeleving.   
5. Sociale media: Gefragmenteerd onderzoek over digitalisering, schermtijd en digitale interacties maakt het moeilijk om algemene conclusies te trekken.  
6. Vrije tijd: Kinderen en jongeren zijn vaker buiten en vaker online. Er is nood aan aandacht voor jeugdwerk. 
7. Geweld en conflict: Er is een zorgwekkende stijging van geweld en conflict.    

Hoe gaan we verder?  

Een crisis zet zaken op scherp. Uit de overzichtsstudie kwamen verschillende inzichten naar voor die richting geven aan de toekomst. Veel van deze inzichten komen voort uit en werden bevestigd tijdens gesprekken met 16 beleidsmakers, onderzoekers en praktijkwerkers tijdens IMPULS, een cocreatief kennisinitiatief over corona en kinderen en jongeren.  

Wat onderzoek betreft:   

• Zet in op diversiteit in onderzoek. Veel onderzoek tijdens de coronaperiode heeft een gelijkaardige methodologie. Er zou verder ingezet moeten worden op onderzoek over een lange termijn, representatief onderzoek en kwalitatief onderzoek. 
• Reflecteer over bestaande data en zet in op kennisdeling. De hiaten die gevonden werden in de overzichtsstudie betekenen niet automatisch dat er meer onderzoek moet gebeuren. De eindrapportage van onderzoek is (om verschillende redenen) vaak beperkter dan wat er mogelijk is met de verzamelde data. Zo gebeurden er verschillende onderzoeken over volwassenen waarbij ook kwaliteitsvolle informatie beschikbaar is over jongvolwassenen. Het eindrapport van het onderzoek gaat echter vaak enkel over de volwassen bevolking, zonder een aparte analyse over jongvolwassenen.   
• Maak de brug tussen beleid, praktijk en onderzoek met aandacht voor ervaringskennis. De praktijk kan als toetssteen gebruikt worden voor wat al werd onderzocht. Het betrekken van de praktijkervaring draagt bij tot een relevant en gedragen onderzoek of beleid.  
• Heb aandacht voor onderzoek bij de start van een mogelijke (gezondheids)crisis in de toekomst. Het beleid moet zich voldoende bewust zijn van de tijd die nodig is om aan data-analyse en -verzameling te doen.

En ook:   

• Zet in op de hefbomen die naar voor komen uit onderzoek om structurele ongelijkheden en toegang tot sociale grondrechten aan te pakken.   
• Doe aan participatief beleid met aandacht voor communicatie. Neem het kinderenperspectief en het belang van het kind mee in de beoordeling van beleid. Heb hierbij aandacht voor groepen in kwetsbare situaties. Zorg voor herkenbare communicatie die toepasbaar is in de leefwereld van personen tussen 0 en 25 jaar.  
• Verbind de aandachtspunten over de noden van kinderen en jongeren uit de overzichtsstudie met de prioriteiten in het (volgend) JKP.    

Benieuwd naar de resultaten? Lees de volledige overzichtsstudie hier!